Fysieke belasting
Staand of zittend werk
Een stawerkplek wordt alleen gerealiseerd als mobiliteit, reikwijdte en kracht van belang zijn. Is dat niet het geval, dan veranderd de stawerkplek in een werkplek met sta steun of in een zitwerkplek (per dag staat iemand maximaal één uur achtereen met een maximum van vier uur per dag. Pas zo nodig taakroulatie toe).
Langdurig staan is zeer belastend voor het lichaam. Alleen beschikbaar stellen van een stoel, leidt meestal niet tot zittend werken. Het is waar mogelijk nodig de gehele werkplek aan te passen, zodat het werk ook zittend goed uitgevoerd kan worden. Het gaat dan vooral om:
- Voldoende beenruimte, zie figuur 1. Vooral het feit dat het werkblad niet dikker mag zijn dan 5 cm is in de praktijk lastig te bereiken. De vrije ruimte onder het werkblad moet ten minste 70 cm hoog en 60 cm diep zijn, zodat de benen en voeten van medewerkers voldoende bewegingsvrijheid hebben.
- Goede voetondersteuning. Dit betekent een oppervlak van minimaal 40 x 50 cm. Een stang of ring aan de stoel is onvoldoende.
- Beperken van de reikafstanden, zie figuur 2.
- Voorkom het gebruik van kracht en extreme lichaamshoudingen (bijvoorbeeld: ver reiken, armen boven het hoofd, draaien van lichaamsdelen, etc.)
- Maak het werkblad verstelbaar als dat redelijkerwijs kan worden gevergd, waarbij men op een hoogte tussen 63 cm en 82 cm kan werken. Als het redelijkerwijs niet mogelijk is om het werkblad verstelbaar te maken, ga dan uit van een gemiddelde hoogte van 72 cm. Let op: dit betreft niet de hoogte van het werkblad, maar de hoogte waarop men de dozen vast pakt.
- Afwisselend zittend en staand werken, is optimaal.
Het gebruik van een camera om het productieproces te controleren, voorkomt dat medewerkers langdurig bij een lopende band moeten staan. Soms wordt gewerkt met spiegels in plaats van camera’s. Ook kan een zwaailicht gebruikt worden om een storing te melden.
Langdurig staan, is fysiek belastend. Afwisselend zittend en staand werken, is optimaal. Een stoel is comfortabeler en ergonomisch beter dan een stasteun. Gebruik daarom het liefst een goede stoel. Als het redelijkerwijs of technisch niet mogelijk is om een zittende werkplek in te richten, kan het gebruik van een zit-/stasteun de lichamelijke belasting bij langdurig staan, verminderen en medewerkers helpen om een goede houding aan te nemen. Een stasteun is alleen zinvol in het geval dat er voor een stoel te weinig beenruimte is of als er vaak en snel opgestaan moet worden tijdens het werk. Een stasteun waarop wat meer gezeten kan worden, is comfortabeler dan een stasteun waar je op een heel klein randje zit. Een goede zit-/stasteun voldoet aan de volgende criteria:
- De hoogte is verstelbaar van 70 tot 85 cm.
- De hoek is 20 tot 30 graden ten opzichte van een loodrechte lijn vanaf de vloer.
- De zit-/stasteun is voorzien van een steunvlak van minimaal 20 x 20 cm.
- De vrije been- en voetruimte is respectievelijk 24 x 42 cm.
- De zit-/stasteun is CE-gemarkeerd.
- Bij het gebruik van een kruispoot met wielen zijn de wielen beremd.
- Bij een harde ondergrond moet de zit-/stasteun zachte wielen hebben. Deze oplossing is niet altijd praktisch mogelijk. Het is van belang om bij het invoeren van deze oplossing met de medewerkers te overleggen. Het heeft alleen zin om zit-/stasteunen aan te schaffen als de medewerkers er gebruik van maken. Het is aan te bevelen om zit-/stasteunen aan te schaffen als medewerkers meer dan vier uur per dag op een beperkte ruimte staand moeten werken.
Aandachtspunten:
In de praktijk is het meestal nodig een werkplek aan te passen op zittend of stasteunend werken, zodat er beenruimte is en de reikafstand wordt beperkt.
- Een goede werkhoogte is afhankelijk van de lichaamslengte, de grootte van de voorwerpen en de taak. Bij grote bewegingen moet er voldoende armslag zijn en bij krachtige bewegingen moet de arm samen met het bovenlichaam voldoende kracht kunnen zetten.
- Om te voorkomen dat men in de rug buigt, is de maximale reikafstand ongeveer één armlengte.
- De voetruimte onder het werkblad moet zodanig zijn dat men aangeschoven aan de werkplek kan werken. Als het bedienen van pedalen aan de orde is, verandert de stawerkplek in een zitwerkplek.
- Beoordeel, bijvoorbeeld met de Werkwijzer fysieke belasting, of de stawerkplek zodanig is ingericht dat de fysieke belasting geen gevaar voor de gezondheid oplevert. Pas zo nodig de werkplek aan.
- Geef instructie over de manier waarop de hulpmiddelen ingesteld moeten worden om een goede werkhouding aan te nemen.
Zorg voor goede schoenen met voldoende steun. Het vinden van goede schoenen en vervolgens het aanmeten van de schoenen voor de verschillende medewerkers met ieder hun eigen voetvorm en persoonlijke wensen is van belang. Er zijn leveranciers die voor een vast bedrag per medewerker alle werkzaamheden uit handen nemen. Zorg dat de schoen voldoet aan de norm NEN ISO 20345. Hierin zijn de eisen omtrent anti-slipzolen vastgelegd.
Een stamat is een mat met noppen die de bloedsomloop in de benen stimuleert, waardoor medewerkers minder snel vermoeide benen krijgen.
Langdurig staand werk is belastend voor de aderen. De statische houding zorgt ervoor dat de kuitspierpomp van medewerkers op termijn minder goed functioneert. De druk op de aderen neemt toe waardoor de aderen zich verwijden. Hierdoor kunnen medewerkers last krijgen van dikke enkels en vermoeide benen. Steun- of compressiekousen oefenen druk uit die de werking van de kuitspierpomp ondersteunt en de afvoer van het bloed uit de benen verbetert. Dit kan eventueel gecombineerd worden met de aanschaf van een stamat. Steunkousen kunnen niet aan een medewerker worden verstrekt als zijn arts dit afraadt.
