Machineveiligheid
Bescherming tegen bewegende delen
Drukgevoelige matten schakelen machines in een veilige stand als iemand op de mat of juist van de mat stapt. Het gebruik van een drukgevoelige mat is verstandig als een afscherming niet gewenst of niet effectief is. Het toepassen van de drukgevoelige mat gebeurt volgens NEN-EN-ISO 13856-1. Een drukgevoelige mat werkt als volgt:
- De mat bevat sensoren die reageren op de ontstane druk en één of meer schakelaars voor het outputsignaal naar de machine.
- De machine keert terug naar een veilige positie zodra de beveiliging wordt gedetecteerd.
- De stoptijd van de machine en de naderingssnelheid van de persoon bepalen de lengte van de mat.
- De reactietijd van de mat zelf is aan een maximum gebonden. De fabrikant moet deze specificeren.
- Na activering moet iemand de machine handmatig resetten.
Het gebruik van lichtschermen verkleint de kans op ongevallen bij machines. Een lichtscherm schakelt de machine in een veilige stand zodra iemand in de detectiezone komt. De norm voor lichtschermen is NEN-EN-ISO 13855. Met de formule uit de norm kan aan de hand van de totale stoptijd van de machine en de afstand van de lichtbundels tot de gevaarlijke zone worden bepaald wat de minimale detectieafstand moet zijn.
Machines worden zo ontworpen dat de nulstand tevens de veilige stand is om de kans op ongevallen bij het omstellen van de machine te verkleinen. Dit is verplicht bij de aanschaf van nieuwe machines.
Het beveiligen van planeetmengers/kneders verkleint de kans op ongevallen. Afhankelijk van het type menger gelden hiervoor minimumeisen:
- Categorie 1: voorzien van een opzetrand van minimaal 120 mm;
- Categorie 2: het roerwerk is voorzien van een contactbeugel(s) met een uitlooptijd voor het roerwerk van twee seconden;
- Categorie 3: de kap en het rooster zijn voorzien van een veiligheidscontact en een vergrendelde kap, als de uitlooptijd langer is dan vier seconden. Als het hefmechanisme mechanisch wordt aangedreven, zijn er vaste schermen en/of voldoende ruimte tussen de kuip en het frame en vasthoudbediening voor het hefmechanisme.
Toelichting op de categorieën:
-
- Categorie 1: doorsnee tot 260 mm en/of inhoud van 5 tot 10 liter;
- Categorie 2: doorsnee van 260-510 mm en/of inhoud van 10 tot 150 liter;
- Categorie 3: doorsnee van 510 mm en/of inhoud van 150 tot 500 liter.
Het gebruik van een tweehandenbediening beschermt medewerkers tegen gevaarlijke situaties bij het bedienen van de machine. Het uitgangspunt bij tweehandenbediening is dat één persoon de machine bedient. Het is vooral van belang om tweehandenbediening toe te passen als beveiliging tegen bewegende delen die uit functioneel oogpunt niet helemaal kunnen worden afgeschermd. Het toepassen van de tweehandenbediening gebeurt volgens NEN-EN-ISO 14120. Voorbeelden van machines in de sector waarbij twee-handenbediening een goede voorziening is, zijn: een Z-blade mixer en de wals van de deeglijn bij schoonmaakwerkzaamheden. Meer informatie over deze norm is te vinden in een checklist in Arbo-informatieblad 11: Machineveiligheid en afschermingen (te bestellen bij SDU).
Een robot heeft een hoge kinetische energie en kan daardoor ernstig letsel veroorzaken bij medewerkers. Per robot is een risicoanalyse nodig die bepaalt welke veiligheidsvoorzieningen vereist zijn, zoals het plaatsen van een robot in een volledig beveiligde cel, omgeven door hekwerk. De toegangsdeur is beveiligd door schakelingen die de robot stilzetten bij het openen ervan. Toegang is dan pas na enige vertraging mogelijk. Hekwerk en beveiliging van toegangsdeuren voldoen aan de veiligheidseisen gesteld vanuit de Machinerichtlijn en in normen als de NEN-EN-ISO 10218-2.
De robot kan ook voorzien worden van sensoren of een camerasysteem, die zorgen dat de robot meteen tot stilstand wordt gebracht als de robot wordt benaderd. Herstart is pas mogelijk als er in de nabijheid geen persoon meer bevindt.
Meer informatie:
Klik hier om de whitepaper ‘Robotics: praktische handvatten bij aanschaf en plaatsing’ te downloaden.
Als deeg of andere halffabricaten ophopen bij een bewerking (brugvorming) kan dat tot veiligheidsrisico’s leiden voor medewerkers die dat los willen maken.
Bronaanpak: Probeer als eerste goede procesafspraken te maken om brugvorming zoveel mogelijk te voorkomen.
Als er toch brugvorming optreedt, is het zaak om te zorgen:
- Dat de machine eerst uitgeschakeld wordt en druk- en spanningsloos wordt gemaakt (LoToTo), of:
- Dat er een blokkeerscherm is aangebracht voor de gevaarlijke zone waar ingegrepen moet worden, die bij openen de machine automatisch uitschakelt, of:
- Dat er beveiligingsinrichtingen zijn aangebracht die bij nadering van de gevaarlijke zone de bewegende delen automatisch stoppen, zoals bij een randbeveiliging in de trechter.
Wegneembare afscheidingen vormen een effectieve beveiliging voor bewegende delen waar medewerkers regelmatig toegang toe moeten hebben. Wegneembare afscheidingen zijn gekoppeld aan een functieblokkering die ervoor zorgt dat de machine in een veilige stand wordt gezet. Het toepassen van de beweegbare afscherming gebeurt volgens NEN-EN-ISO 14120. Meer informatie over deze norm is te vinden in een checklist in Arbo-informatieblad 11: Machineveiligheid en afschermingen (te bestellen bij SDU).
