Fysieke belasting
Tillen en dragen
Dozen (of andere producten, zoals kratten) worden automatisch gerangschikt en op een pallet geplaatst. Dit voorkomt dat medewerkers handmatig dozen op een pallet moeten stapelen. Er zijn diverse uitvoeringen mogelijk:
- Palletiseermachine: De dozen worden eerst in verband op een band verzameld en vervolgens op de pallet geschoven of geplaatst.
- Vaste palletiseerrobot:
Dozen worden aangevoerd op een transportband. De robot plaats één of meerdere dozen tegelijkertijd op de pallet met behulp van een grijparm of zuignappen. Sommige robots kunnen ook de lege pallets van een stapel pakken. Sommige robots kunnen de pallet even schuin houden om eventueel vuil te verwijderen. De gevulde pallet wordt weggehaald door een medewerker, maar ook een aangedreven afvoerbaan is mogelijk. - Mobiele palletiseerrobot:De robot is eenvoudig verplaatsbaar doordat de wielen worden aangedreven door een motor. Hierdoor kan de palletiseerrobot ingezet worden op verschillende locaties in de fabriek. Er zijn kleine systemen beschikbaar die weinig ruimte in beslag nemen.
Het voorkomen van letsel bij medewerkers als gevolg van bewegingen van de robot is erg belangrijk. Zorg op grond van een risicobeoordeling dat een zorgvuldige afweging van passende veiligheidsmaatregelen wordt gemaakt, zoals:
- De machine is geheel afgeschermd met platen en deuren. Alle deuren zijn middels contactschakelaars beveiligd. Wanneer een deur opengaat, stopt de machine. Ga na of er is geborgd dat men niet tussen robot en hek bekneld kan raken, ook niet na uitschakeling van de robot.
Of:
- De robot is voorzien van sensoren die zorgen dat de robot automatisch wordt stilgezet als een medewerker of object geraakt kan worden.
Voordelen van automatisch palletiseren:
- Hoogwaardig stapelen.
- Hoger gestapelde pallets (tot 2,15 meter) mogelijk, afhankelijk van de wensen van de klant.
- Diverse stapelpatronen programmeerbaar.
- De bediening van de robot is eenvoudig te leren, ook voor mensen zonder technische achtergrond.
- Programmeren kan door de medewerkers zelf worden uitgevoerd.
- Er zijn kleine, mobiele systemen beschikbaar.
- Ze kunnen ook voor periodes gehuurd worden (bijvoorbeeld bij seizoensgebonden werk).
Door het gebruik van een carrousel kan het tillen, leeggooien en stapelen van kratjes bij de extruder en verpakkingsmachines vervallen. Een carrousel is een toren met meerdere lagen draaischijven. De draaischijven zijn van geperforeerd materiaal voor de beluchting/de koeling van het snoep. Op de schijven wordt via een lopende band snoep gestort (in plaats van in kratjes). Nadat een schijf is gevuld, wordt deze omhoog of omlaag bewogen. Het snoep blijft op de draaischijf liggen om te drogen. Vervolgens wordt het weer van de carrousel afgehaald door de schijf te laten draaien, waardoor de snoep tegen een vanger aanloopt en op de afvoerbaan gedwongen wordt. Visuele controle van het snoep kan bij de aanvoerbaan gebeuren. Door de carrousel kan de buffercapaciteit toenemen.
Het gebruik van bulkverpakking (big bags/octabins/silo’s) in plaats van een verpakking voor grondstoffen van 25 kg zorgt ervoor dat medewerkers geen zware zakken meer hoeven te tillen. Een voorbeeld van een toepassing is het ophangen van big-bag boven een stortbak. Meer geavanceerde systemen maken gebruik van een doseerinrichting die precieze hoeveelheden kan verpompen. Vloeistoffen kunnen in ketels worden aangeleverd.
Bigbags boven een stortbak
Door goederen op de juiste pallet aan te leveren, hoeven medewerkers de goederen niet van de ene naar de andere pallet over te stapelen of te zetten.
Het gebruik van een automatische krattenontstapelaar voorkomt repeterend werk bij het legen van kratjes met snoep. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de inpakmachine of het tillen van kratjes bij het opvangen van het snoep dat uit de extruder komt. De ontstapelaar ledigt de inhoud van de kratten in een bunker, waarna het product verder wordt getransporteerd naar de coatingpan of de verpakkingsmachine bijvoorbeeld.
NB. Met name bij hoge luchtvochtigheid kan snoep wel eens in de kratten achterblijven.
Deze machine voorkomt het tillen van (zware) zakken bij het doseren en het toevoegen van ingrediënten, door geopende zakken leeg te zuigen.
Rework zorgt vaak voor fysieke belasting door bijvoorbeeld de handling van kratten. Door rework kritisch te bekijken en te minimaliseren, wordt de fysieke belasting van medewerkers verminderd. Het minimalieren van rework kan door zorgvuldige beoordeling van de kwaliteit van natuurlijke grondstoffen en door preventief onderhoud te optimaliseren, waardoor procesverstoringen en daarmee rework afnemen.
Een zakkensnijmachine is een volautomatische installatie voor het snijden, lossen en verwerken van zakken met stortgoed, zoals meel. Dit gebeurt in hoog tempo en stofvrij. Dit voorkomt fysieke belasting van medewerkers bij het legen van zakken. Ook het plaatsen van zakken op de invoerband kan geautomatiseerd worden. De robot pakt zakken tot 25 kg van pallets, snijdt deze open en schudt ze leeg. De robot is geschikt voor alle soorten zakken, zoals papier, plastic, jute en combinaties ervan. De robot neemt weliswaar meer ruimte in beslag, maar compenseert dat door een grotere capaciteit. Voor het plaatsen van de zakken op de band naar de zakkensnijmachine kan een hefmanipulator gebruikt worden.
De werkgever stelt in samenspraak met betrokken werknemers en de OR of PVT een maximale stapelhoogte vast voor het stapelen en ontstapelen van kratten, manden en dergelijke, zowel in de productieafdelingen als bij de expeditie. Daarbij houdt hij rekening met de uitkomsten van de verdiepende RI&E fysieke belasting.
Een balancer is een hulpmiddel waaraan medewerkers materialen of objecten kunnen bevestigen, zodat ze deze niet hoeven te tillen. Ze hoeven de materialen alleen nog te positioneren. Bij horizontale verplaatsingen maken ze gebruik van lichtgewicht zwenkarmen of railsystemen.
Balancers kunnen ook gebruikt worden als er met zwaar gereedschap wordt gewerkt.
Bij gewone veerbalancers is de weerstand waarmee de last of het gereedschap wordt geheven niet constant. Een pneumatische balancer zorgt voor een constante weerstand.
Veerbalancer Pneumatische balancer
Met een klem/hef systeem kunnen voorwerpen van verschillende afmetingen makkelijk opgepakt worden. In combinatie met een balancer hoeft er ook niet meer getild te worden.
- In één handbeweging wordt de klem op de juiste afmeting ingesteld.
- Verschillende vormen en verschillende afmetingen kunnen met deze ene grijper worden getild.
Een tilhulpmiddel om zakken van de vloer naar tafel- of schouderhoogte te brengen. Het gebruik vermindert de fysieke belasting van medewerkers bij het tillen van een zak in gebogen houding.
Door een heftafel te gebruiken, kunnen medewerkers zelf een bij hun lengte passende werkhoogte instellen. Een heftafel kan eventueel ingebouwd worden in een put. Of de medewerker kan op een verhoging/bordes naast de heftafel staan, zodat ook de hogere lagen van de stapel goed te bereiken zijn.
Er bestaan vele soorten heftafels:
o Lage heftafels met oprij plaat (deze kunnen zo laag tot de grond dat een pallet met een pompwagen erop of erin gereden kan worden, aandrijving is dan naast de tafel).
o Verrijdbare heftafels.
o Heftafels met rollenbaan voor af- en aanvoer van dozen.
o Heftafels die automatisch in hoogte verstelbaar zijn (met behulp van lampjes en ogen).
Soms is het mogelijk twee halve pallets op elkaar te plaatsen in de vrachtwagen. Per pallet hoeft de medewerker dus niet hoog te tillen/stapelen. Er zijn extra functionaliteiten mogelijk zoals bijvoorbeeld het kantelen of draaien van het bovenblad.
Heftafel met enkele schaar Verrijdbare heftafel met dubbele schaar
Lage heftafels met oprijplaat
Een palletheffer is een in hoogte verstelbaar plateau, waarmee een pallet op hoogte gebracht kan worden. Het bevat een hydraulisch of elektrisch hef- of schaarmechanisme.
- Een palletheffer wordt meestal gebruikt bij het stapelen van dozen op een pallet of voor het afstapelen van pallets.
- De bediening van de hoogteverstelling gaat via een paneel dat op diverse posities bij de heftafel geplaatst kan worden.
- Er zijn verschillende soorten en maten palletheffers voor verschillende toepassingen. In het algemeen is de hefcapaciteit (in kilo) en de hefhoogte bepalend voor de keuze voor een bepaald type.
- Er zijn palletheffers met of zonder kantelmechanisme
- De hefsnelheid is meestal lager bij grotere liftcapaciteit.
Het gebruik van een vacuümheffer voorkomt fysieke belasting van medewerkers bij het tillen van dozen en zakken. Bijvoorbeeld bij het palletiseren en bij het doseren/toevoegen van ingrediënten.
- Een vacuümheffer bestaat onder andere uit een railsysteem, een hefslang, een regelkop en een zuigmond.
- Er zijn zuigmonden voor zakken, voor grote en voor kleine dozen, etc. Door het creëren van een vacuüm ‘plakt’ het te tillen voorwerp tegen de zuigmond.
- Hetzelfde vacuüm zorgt voor het heffen: de onderdruk in de slang maakt dat het gewicht omhooggaat. Met hendel aan de kop kan de luchtstroom in de hefslang geregeld worden.
- Reikwijdte en hoogte van draagarm zijn op maat leverbaar, afhankelijk van de toepassing.
- Zuigeenheid kan aangepast worden aan toepassing. Er bestaan verschillende soorten zuigmonden voor dozen, zakken, etc. Ook zijn er mogelijkheden om meerdere dozen tegelijk op te tillen.
- Draagcapaciteit loopt uiteen, meestal tot 200 kg. Er bestaan uitvoeringen die tot 400 kg gaan.
- Er zijn verplaatsbare vacuümheffers (onderstel op wielen) leverbaar.
- Als het gewicht dat moet worden opgetild constant is, kan er ook gewerkt worden met een zwenkarm met contragewicht.
Het gebruik van een tilhulpmiddel bij het plaatsen van wikkelrollen voorkomt dat medewerkers zwaar moeten tillen in een ongunstige werkhouding. De wikkelrollen moeten vaak hoog of laag in de verpakkingsmachine opgehangen worden. Met behulp van een tilhulpmiddel kan de wikkelrol op de goede hoogte gebracht worden en in de machine geschoven worden. (Zie foto linksonder)
Een beter ontwerp van de verpakkingsmachine kan ook voorkomen dat men in ongunstige werkhoudingen moet werken. In het figuur rechtsonder wordt een systeem getoond waarbij de machine is voorzien van twee doorns. De ene doorn hangt in de machine tijdens het gebruik. De andere doorn hangt buiten de machine, zodat een reserverol op eenvoudige wijze op de doorn geschoven kan worden. Als de wikkelrol in de machine op is, wordt het gehele systeem 180° gedraaid.
Zie ook de goede praktijk: Lichtere folierollen.
Het gebruik van een tilhulpmiddel bij het plaatsen van een spuitblok om chocola op de band te brengen, voorkomt dat medewerkers zwaar moeten tillen in een ongunstige werkhouding. Het spuitblok waarmee de chocolade op de band wordt gebracht, is zwaar (tot 50 kg, afhankelijk van de uitvoering). Voor onderhoud of schoonmaken, moet het spuitblok verwijderd worden uit de machine. Vaak is de bereikbaarheid van het blok slecht. Een standaardoplossing door middel van hijsen, is daardoor niet mogelijk. In sommige bedrijven is er een aangepast hulpmiddel ontwikkeld dat in of over de machine gereden kan worden en waarmee het blok net voldoende gelift kan worden. Het hulpmiddel staat op wielen, zodat het spuitblok voorzichtig uit de machine gereden kan worden. Tijdens het reinigen van het spuitblok blijft het aan de kar/het tilhulpmiddel bevestigd. Het hulpmiddel is zodanig uitgevoerd dat het spuitblok ook om zijn as kan draaien.
In sommige bedrijven moeten medewerkers geregeld kleinere hoeveelheden ingrediënten in een ketel scheppen. Daarbij staat de zak of bak waaruit geschept wordt vaak op de grond. Het gebruik van een looptafeltje voorkomt dat zij steeds moeten bukken, tillen en dragen.
Het gebruik van een automatische stapelaar om gietvormen te vervangen, voorkomt fysieke belasting van medewerkers. De automatische stapelaar kan gebruikt worden voor het stapelen van bakken, kratten, platen en om gietvormen te vervangen.
Stapelaar (algemeen) Stapelaar voor gietvormen
Technische werkzaamheden van operators of medewerkers van de Technische Dienst kunnen fysiek belastend zijn. Onder meer bij het omstellen van machines, bij onderhoud, storingen en bij het herinrichten van afdelingen kunnen de volgende hulpmiddelen de tilbelasting verminderen:
- Verrijdbare kraan voorzien van steunstangen. De kraan is opvouwbaar, zodat deze na gebruik ruimtebesparend opgeborgen kan worden.
- De hoogwerker kan gebruikt worden voor onderhoud en reparatie op grote hoogte. Dit is veiliger dan werken vanaf een ladder.
- Elektrische platformwagen voor het verplaatsen van zware onderdelen. Er zijn ook elektrische hefwagens, zodat de onderdelen op de juiste hoogte gebracht kunnen worden.
Retourproducten komen terug in diverse verpakkingen in gewicht oplopend tot soms 40 kg. Regelmatig worden deze met de hand gedragen of worden de bakken gestort in een menger. Het kan daarbij gaan om vrij grote hoeveelheden
Mogelijke oplossingen:
- De bak op wielen (dolly) zetten om hem rijdend te kunnen verplaatsen. Er worden afspraken gemaakt over het maximale gewicht van alle bakken. De bakken moeten dan eerder geleegd worden. het nadeel hiervan is dat de frequentie van het tillen en dragen toeneemt.
- Kleinere bakken/kratten gebruiken. Nadeel is dat de frequentie van het tillen en dragen vergroot wordt. Door een gat te maken in de zijkant van de bak voor het rework of het afval, kan deze niet te vol worden gedaan.
- Juist hele grote bakken gebruiken, zodat deze niet meer handmatig getild kunnen worden.
- De bak niet op de grond zetten, maar op hoogte houden (op een tafeltje) om bukken te voorkomen.
Na het nemen van bovengenoemde maatregelen zal de werkgeer met een beoordeling moeten nagaan of de fysieke belasting daarmee geen gevaar voor gezondheid meer oplevert. Naast het gewicht van kratten is hierbij onder andere de frequentie van tilhandelingen, de horizontale en verticale afstand tot de kratten en de duur van de werkzaamheid van belang. Zo nodig moeten aanvullende maatregelen worden getroffen.
Het gebruik van een pallet(ont)stapelaar voorkomt dat medewerkers handmatig pallets moeten tillen bij het (ont)stapelen. Bij het werken met een pallet(ont)stapelaar gaat het werk even snel als bij handmatig tillen. Gebruik van hijssystemen is minder efficiënt.
Ingrediënten uit het buitenland worden meestal op houten pallets aangeleverd, die vanwege hygiëne-eisen niet in de fabriek mogen komen. Medewerkers moeten deze houten pallets verwisselen voor kunststof pallets. Het gebruik van een palletwisselaar voorkomt dat ze de pallets handmatig moeten overstapelen. Deze palletwisselaars zijn ook in mobiele vorm verkrijgbaar.
NB. Overweeg hierbij ook om het wisselen van de pallet over te laten aan de leverancier van de grondstoffen.
Rework zorgt vaak voor fysieke belasting door bijvoorbeeld handling van kratten. Het gebruik van opvoerbanen bij de terugvoer van rework vermindert de fysieke belasting van medewerkers.
Rework wordt met een baan naar een trechtervormige container gebracht. Dit type container heeft als voordeel dat ze eenvoudig geleegd kunnen worden. Daarnaast kunnen ze met een pallettruck verplaatst worden en eventueel kan de inhoud van twee containers gecombineerd worden door ze boven elkaar te plaatsen en de inhoud over te storten van de één in de ander.
Mogelijke vormen:
- Kleinere bakken die bij de machines geplaatst zijn om afval of rework op te vangen, kunnen op een dolly geplaatst en verplaatst worden.
- Rijdende containers (kliko’s) met vier wielen voor het transporteren van rework of afval. De container kan met een eenvoudige hijs- of kiepinstallatie worden geleegd. Ook bestaan er transportsystemen om vier containers tegelijk te transporteren.
- Een los systeem waarmee een derde wiel aan een kliko met 2 wielen wordt bevestigd. Met een hendel wordt het wiel dat voorop de kliko is bevestigd, omlaag gebracht.
Het gebruik van een hef-kiepinstallatie voor het legen van karren met bakken/lades voorkomt dat medewerkers handmatig bakken/lades moeten legen. Bakken/lades met snoep worden met de hand (door twee mensen) in een kar geplaatst. De bakken hebben aan één zijde geen rand. De kar wordt in een hef-kiepinstallatie geplaatst en boven een opvangbak gekiept. Vanuit de opvangbak gaat het snoep naar de inpakmachines. Deze techniek is alleen geschikt voor snoep dat niet kwetsbaar is. Ook mengen van snoep is goed mogelijk door lades met verschillende soorten snoep in één kar te plaatsen.
NB. Hek om de machine is vereist.
Het gebruik van een hef‐kiepinstallatie voor deegkuipen voorkomt dat medewerkers handmatig mengkuipen moeten legen. Het proces is geautomatiseerd.
Er kan geïnventariseerd worden of het mogelijk is om lichtere folierollen toe te passen, bijvoorbeeld bij inpakmachines. Dit vermindert de fysieke belasting van medewerkers bij het vervangen van de rollen aanzienlijk. Bij een hoge frequentie, zijn zwaardere folierollen met een tilhulpmiddel een betere aanpak. Zie ook de goede praktijk ‘Hulpmiddel voor het verwisselen van wikkelrollen’
Door valpijpen te vervangen voor aluminium exemplaren, worden de valpijpen lichter en vermindert de fysieke belasting van medewerkers bij het omstellen van de inpakmachine.
Bij productie wordt vaak in kratjes, mandjes, etc. gebufferd. Medewerkers stapelen deze meestal handmatig op pallets of trolleys. Door de buffer in bulkverpakking op te slaan en mechanisch te tillen, hoeven medewerkers geen kratten te stapelen.
Door een tafelblad te plaatsen op plekken waar zakken worden gestort, kunnen medewerkers de zak goed neerleggen bij het opensnijden. Dit vermindert hun fysieke belasting.
Door alle onderdelen en gereedschappen voor het omstellen van een machine op een soepel lopende kar te plaatsen, kunnen medewerkers de zware onderdelen tot dicht bij de machine rijden.
Kar voor het instellen van een verpakkingsmachine van chocoladeletters.
Een zwenkarm is een tilhulpmiddel om zakken of andere lasten van de vloer naar tafel- of schouderhoogte te brengen. Het gebruik vermindert de fysieke belasting van medewerkers bij het tillen van een zak in gebogen houding.
